Uluslararası işletmelerin faaliyetlerinin çeşitlenmesi ve daha fazla ülkeye yayılması, ekonomik karar vericilerin finansal tabloların güvenilirlik, şeffaflık ve karşılaştırılabilir olma özelliklerini çok daha önemli hale getirmiştir. Diğer taraftan küreselleşmenin artması sonucunda tüm dünya ülkelerinin tek bir ülke haline gelmesi finansal tabloların standartlaşmasını zorunlu kılmıştır. Finansal tablolarda standartlaşma sağlanması amacıyla XBRL adıyla (eXtensible Business Reporting Language/ Genişletilebilir İşletme Raporlama Dili) elektronik programlama dili geliştirilmiştir.

Uluslararası piyasalarda 2000’li yılların başında geliştirilen bu dil ülkemize Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (“KGK”) tarafından, Türkiye Finansal Raporlama Standartlarına (“TFRS”) uygun olarak hazırlanan finansal tabloların XBRL formatına uygun olarak hazırlanması amacıyla 2016 yılında TMS Taksonomileri yayınlanmıştır. Son olarak söz konusu taksonomi 2019 yılında güncellenmiştir.

Finansal durum tablosunun ve kar veya zarar tablosunun tahakkuk esaslı tablolar olmasından dolayı, bu tablolar kullanıcılarına nakit akışları hakkında yeterli bilgi sağlamazlar. Bu nedenle, bilgiye olan bu ihtiyaç nakit akış tablosu aracılığı ile sağlanır. Financial Accounting Standards Board (“FASB”) bu eksikliği görerek 1987 yılında nakit akış tablolarının hazırlanmasını zorunlu hale getirmiştir.

Bu yazıda söz konusu tablolardan nakit akış tabloları ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler: XBRL, Nakit Akış Tablosu, TMS 7, Doğrudan Yöntem, Dolaylı Yöntem

ABSTRACT

The diversity of activities of international enterprises and their spread to more countries, the reliability transparency of financial decision-makers to financial statements, and especially their comparability have gained more important. On the other hand, the fact that all the countries of the world have become a single country as a result of the increase in the globalization has made mandatory which the standardization of financial statements In order to provide standardization in financial statements, the electronic programming language has been developed under the name XBRL (eXtensible Business Reporting Language).

International markets Public Oversight developed our this language countries in the begining of the 2000s, Accounting and Auditing Standards Agency (CRA) by, Turkey Financial Reporting Standards (IFRS) as published in accordance with the financial statements prepared in order to prepare in accordance with the XBRL format TMS Taxonomy in 2016. Finally, the taxonomy was updated in 2019.

The accrual basis of the statement of financial position and profit or loss does not provide sufficient data to its users about cash flows. Therefore, the need for this information is provided through the cash flow statement. Financial Accounting Standards Board (FASB) seeing this deficiency and made it mandatory to prepare cash flow statements in 1987.

In this article, cash flow statements are discussed from these financial statements

Keywords : XBRL, Cash Flow, IAS 7, Direct Method, Indirect Method

Giriş

Sermaye piyasalarının büyümesi ve piyasalara yeni aktörlerin girmesi ile birlikte; işletmelerin rekabet edebilme, büyüme, sürekliliğinin sağlanmasını gibi kavramlar önemli hale gelmektedir. İşletmelerin bu koşullardaki yardımcısı hiç şüphesiz ki mevcut nakit varlıkları ve nakde dönüştürülen faaliyetleridir.

Nakit akışı sağlamada zorlanmayan işletmeler hedeflerine daha rahat ulaşırken, nakit sağlamada zorlanan şirketler hedeflerinden uzaklaşmakta hatta piyasalardan çıkmaktadır. İşletmelerin hedeflerine ulaşırken vereceği kararlarda en büyük yardımcısı bu konuda kullanacağı finansal bilgilerdir. Söz konusu bilgilerden de en önemlisi nakit yaratabilme kabiliyetidir. Nakit akış tablosu, diğer finansal tablolar ile birlikte analiz edildiğinde bu bilgiye olan ihtiyacı karşılamaktadır.

Bu yazıda nakit akış tablosunun faydaları, nakit akış tablosunun yapısı, nakit akış tabloları arasındaki farklar ve nakit akış tablosunu hazırlanması ele alınacaktır.

I. Nakit Akış Tablosunun Amacı ve Kullanıcılarına Sağladığı Bilgiler

Finansal durum tablosu bir sonuç tablosu olup işletmenin bir dönem sonucunda ulaştığı finansal yapıya ilişkin bilgi verir. Kar veya zarar tablosu ise işletmenin sahip olduğu varlıkları kullanarak gelir yaratabilme gücüne ilişkin kullanıcılarına bilgi verir. Söz konusu bu finansal tablolar nakdin nerden sağlandığına ve nasıl kullanıldığına ilişkin bir bilgi vermezler^[1].

Her iki tablonun da tahakkuk esaslı olarak hazırlanması, işletmenin elde ettiği nakit girişleri ve nakit çıkışları hakkında sınırlı bilgi vermesi nedeniyle, bu bilgiye olan ihtiyaç nakit akış tablosu aracılığı ile sağlanır.

Nakit akış tablosunun sağladığı faydalarından bazıları aşağıdaki belirtilmiştir.

1. Nakit akış tablosu, ilgili dönemde nakit ve nakit benzerlerinde meydana gelen değişimi göstermesi nedeniyle, gelecekteki nakit ihtiyacının öngörülmesine ve nakit bütçesinin hazırlanmasına büyük ölçüde yardımcı olmaktadır_[2].
2. Nakit akış tablosu, kullanıcılarına işletmenin likidite, ödeme gücü ve finansal esnekliği değerlendirmesine yardımcı olmaktadır^[3].
3. Nakit akış tablosunun, sunduğu bilgiler yardımıyla finansal tablo kullanıcıları aşağıda sayılan hususların analizini yapabilirler^[4];

• İşletmenin gelecekte pozitif nakit akışı oluşturma gücünün analizi,
• İşletmenin yükümlülüklerini karşılama ve kâr payı ödeme gücünün analizi,
• İşletmenin dış finansman ihtiyacının analizi,
• İşletmenin net kâr ile nakit giriş ve çıkışları arasındaki farkların nedenlerinin analizi
• İşletmenin belirli bir hesap dönemindeki yatırım ve finansman faaliyetlerinin, nakit ve nakitle ilişkisiz işlemlere etkisinin analizi

1. İşletmenin ortaklara kar payı dağıtabilme gücünü, işletmeye kredi verenlere de, kullandırdığı kredileri ve kredi faizlerini ödeyebilme gücüne ilişkin bilgi verir.

Türkiye Muhasebe Standartlarına (TMS) göre; nakit akış tablosu diğer finansal tablolarla birlikte kullanıldığında finansal tablo kullanıcılarının; işletmenin net varlıklarındaki değişimleri, işletmenin finansal yapısını (likidite durumu ve borç ödeme gücü dâhil) ve değişen koşullara ve fırsatlara uyum sağlamak amacıyla nakit akışlarının tutarını ve zamanlamasını etkileme kabiliyetini değerlendirmesi için gerekli olan bilgileri sunar. Nakit akış bilgisi, işletmenin nakit ve nakit benzeri yaratma kabiliyetinin değerlendirilmesinde fayda sağlar ve kullanıcıların, farklı işletmelerin gelecekteki nakit akışlarının bugünkü değerini değerlendirmesi ve karşılaştırması için modeller geliştirmesine imkân tanır. Nakit akış bilgisi ayrıca, aynı işlem ve olaylara farklı muhasebe yöntemlerinin uygulanmasından kaynaklanan etkileri ortadan kaldırdığı için farklı işletmelerin faaliyet sonuçlarına ilişkin raporlamalarının karşılaştırılabilirliğini artırır^[5].

Tarihi nakit akış bilgileri, genellikle, gelecekteki nakit akışlarının tutarına, zamanlamasına ve kesinliğine ilişkin bir gösterge olarak kullanılır. Bu bilgiler ayrıca, gelecekteki nakit akışlarına ilişkin geçmişte yapılan değerlendirmelerin doğruluğunun kontrol edilmesinde ve kârlılık ile net nakit akışı arasındaki ilişkinin ve fiyat değişimlerinin etkisinin incelenmesinde fayda sağlar^[6].

II. Nakit Akışı

Nakit akışı, nakit ve nakit benzerlerinin işletmeye girişi ve işletmeden çıkışıdır^[7]. Nakit akışlarını aşağıdaki gibi özetleyebiliriz^[8]:

III. Nakit Akış Tablosunun Yapısı

İşletmenin faaliyetleri üç ana bölümden oluşmaktadır^[9]. Bunlar;

1. Esas Faaliyetler
2. Yatırım Faaliyetleri
3. Finansman Faaliyetleri

Esas Faaliyetler (İşletme Faaliyetleri)

Esas faaliyetlerden nakit akışları, öncelikli olarak işletmenin hasılat yaratan ana faaliyetlerinden elde edilir. Dolayısıyla bu nakit akışları genellikle, kâr veya zararın belirlenmesine dâhil edilen işlem ve diğer olaylar sonucunda ortaya çıkar. Esas faaliyetlerden kaynaklanan nakit akışlarına örnek olarak aşağıdakiler verilebilir^[10]:

1. Mal satışından ve hizmet sunumundan elde edilen nakit tahsilatlar,
2. Fikri mülkiyet lisansı, ücret, komisyon ve diğer hasılat türlerinden elde edilen nakit tahsilatlar,
3. Mal ve hizmetler için tedarikçilere yapılan nakit ödemeler,
4. Çalışanlara ve çalışanlar adına yapılan nakit ödemeler,
5. Sigorta şirketinin; primler ve tazminatlar, yıllık ödemeler (iratlar) ve poliçeyle ilgili diğer faydalara ilişkin nakit tahsilatları ve nakit ödemeleri,
6. Özel olarak finansman veya yatırım faaliyetleriyle ilişkilendirilemediği sürece, gelir vergilerine ilişkin nakit ödemeler veya iadeler
7. Aracılık ya da alım satım amacıyla elde tutulan sözleşmelerden kaynaklanan nakit tahsilatlar ve ödemeler.

Yatırım Faaliyetleri;

Yatırım faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akışları, gelecekte gelir ve nakit akışı yaratması öngörülen kaynaklar için ne ölçüde harcama yapıldığını gösterdiğinden, bu nakit akışlarının ayrı olarak açıklanması önemlidir. Yalnızca, finansal durum tablosunda bir varlığın kayda alınmasına neden olan harcamalar yatırım faaliyeti olarak sınıflandırılabilir. Yatırım faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akışlarına örnek olarak aşağıdakiler verilebilir^[11]:

1. Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar ile diğer uzun vadeli varlıkların edinimi için yapılan nakit ödemeler. Bu ödemeler, aktifleştirilen geliştirme maliyetleri ile işletme tarafından inşa edilen maddi duran varlıklar için yapılan nakit ödemeleri de içerir,
2. Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar ile diğer uzun vadeli varlıkların satışından elde edilen nakit tahsilatlar,
3. Diğer işletmelerin özkaynak veya borçlanma araçlarını ve iş ortaklıklarındaki payları edinmek için yapılan nakit ödemeler (nakit benzeri olarak değerlendirilen ya da aracılık veya alım satım amacıyla elde tutulan bu tür araçlar için yapılan nakit ödemeler hariç),
4. Diğer işletmelerin özkaynak veya borçlanma araçlarının ve iş ortaklıklarındaki payların satışından elde edilen nakit tahsilatlar (nakit benzeri olarak değerlendirilen ve aracılık veya alım satım amacıyla elde tutulan bu tür araçların satışından elde edilen nakit tahsilatlar hariç),
5. Diğer taraflara nakden verilen avans ve krediler (bir finansal kuruluş tarafından verilen avans ve krediler hariç),
6. Diğer taraflara verilen avans ve kredilerin geri ödemelerinden elde edilen nakit tahsilatlar (bir finansal kuruluşun, verdiği nakit avans ve kredilerin geri ödemelerinden elde ettiği nakit tahsilatlar hariç),
7. Aracılık ya da alım satım amacıyla elde tutulanlar dışındaki futures, forward, opsiyon ve swap sözleşmeleri için yapılan ve finansman faaliyeti olarak sınıflandırılmayan nakit ödemeler ve
8. Aracılık ya da alım satım amacıyla elde tutulanlar dışındaki futures, forward, opsiyon ve swap sözleşmelerinden elde edilen ve finansman faaliyeti olarak sınıflandırılmayan nakit tahsilatlar

Finansman Faaliyetleri;

Finansman faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akışları, işletmeye sermaye sağlayanların gelecekteki nakit akışları üzerindeki haklarını tahmin etmede faydalı olduğundan, bu nakit akışlarının ayrı olarak açıklanması önemlidir. Finansman faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akışlarına örnek olarak aşağıdakiler verilebilir^[12]:

1. Pay veya diğer özkaynak araçlarının ihracından elde edilen nakit girişleri,
2. İşletmenin kendi paylarını edinmek veya itfa etmek için ortaklarına yaptığı nakit ödemeler,
3. Borç senedi, bono ve tahvil ihracından, alınan kredi ve ipotekli kredilerden ve diğer kısa veya uzun vadeli borçlanmalardan elde edilen nakit girişleri,
4. Borçlanılan tutarlara ilişkin nakit geri ödemeler ve
5. Kiralamayla ilgili mevcut yükümlülük tutarını azaltmak amacıyla kiracı tarafından nakden yapılan ödemeler.

Nakit akış tablosunu aşağıdaki gibi özetleyebiliriz:

IV. NAKİT AKIŞ TABLOSU MODELLERİ ve KARŞILAŞTIRMASI

Esas faaliyetlerden kaynaklanan nakit akışları aşağıdaki yöntemlerden biri kullanılarak raporlanır^[1];

1. Doğrudan Yöntem
2. Dolaylı Yöntem

Doğrudan Model (Direkt Model); Brüt nakit girişleri ve brüt nakit çıkışlarına ait ana grupların belirtildiği modeldir.

Dolaylı Model (Endirekt Model); Net kar/zararın, gayri nakdi işlemlerin, geçmiş veya gelecek işlemlerle ilgili nakit giriş veya çıkışları tahakkuklarının veya ertelemelerinin ve yatırım veya finansman faaliyetleriyle ilgili nakit akışlarına ilişkin gelir veya gider kalemlerinin etkilerine göre düzeltildiği modeldir.

İşletmelerin nakit akış tablolarını hangi yönteme göre hazırlayacağı hususunda üzerinde görüş birliği sağlanmış ya da kabul edilmiş bir yöntem bulunmamaktadır. Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (International Accounting Standards Board – IASB) doğrudan yöntemin kullanılmasını teşvik etmektedir ^[2] .

Uluslararası uygulamalarda ve Türkiye uygulamalarında dolaylı yöntemin daha fazla kullanıldığı görülmektedir. Borsa İstanbul’da işlem gören şirketleri üzerinde yapılan bir araştırmada Doğrudan Yöntemi tercih eden işletme sayısının 96 (%19) Dolaylı Yöntemi tercih eden işletme sayısının 401 (%81) olduğu belirtilmiştir^[3]. Uluslararası uygulamalarda bu konuda 29 ülke 180 şirket üzerinde yapılan bir araştırmada da aynı yöntemlerin aynı oranlarda tercih edildiği sonucuna varılmıştır^[4].

Ancak şunu hemen belirtelim ki Borsa İstanbul^da işlem gören şirketler (490 şirket) üzerinde yapılan bu çalışmadaki oranları 2019 yılı sonu itibariyle güncellediğimiz de 430 şirketten 8’i (% 1,8) Doğrudan Yönteme göre, 422’si (%98,2) Dolaylı Yönteme göre nakit akış tablosu hazırlamaktadır (Kaynak:www.kap.gov.tr).

Doğrudan yöntemin ve dolaylı yöntemin tercih edilmesi hususunda çok farklı görüşler bulunmaktadır. Bunlar;

• Dolaysız yöntemin daha detaylı ve faydalı nakit akış bilgileri içermesinden dolayı finans kuruluşları, yatırımcılar ve akademik çevrede tercih edildiği, dolaylı yöntem ise kolay hazırlanması, düşük maliyeti, anlaşılabilir olması ve detaylı nakit akış verileri içermemesi sebebiyle, işletme yöneticileri ve çalışanları tarafından yaygın olarak tercih edilen yöntem olduğu için tercih edilmektedir ^[5].
• Doğrudan yönteme göre hazırlanan nakit akış tablosu, gelecek nakit akışlarının tahmininde dolaylı yönteme göre daha iyi sonuçlar vermektedir^[6].
• Doğrudan yöntem ile hazırlanmış nakit akış tablosu gelecekteki nakit akışlarının ve net kârın tahmin edilmesinde dolaylı yönteme göre daha başarılı olduğuna ilişkin görüşler mevcuttur^[7].
• Doğrudan yöntem, işletme faaliyetlerinden elde edilen nakit akışlarına ilişkin verdiği bilgi anlamında nakit akış tablosunun temel amacını daha iyi karşılamaktadır^[8].
• Dolaylı yöntemde, nakit akış tablosu dönem net kâr veya zararı ile işletme faaliyetlerinden sağlanan net nakit akışı arasındaki farklara odaklanmaktadır^[9].

Nakit akış tablosu ister doğrudan yöntem ile ister dolaylı yöntem ile hazırlanmış olsa bile finansal tablo kullanıcılarına işletmenin nakit akışları hakkında bilgi sağlar. Finansal tablo kullanıcıları daha sağlıklı bilgiye sahip olmak için bu ikisine de ihtiyaç duyabilirler^[10]. Kullanılan yöntemlere ilişkin olarak hangi yöntemin daha iyi olduğunun kararının verilmesinde, finansal tablo kullanıcılarının hangi bilgiye ihtiyaç duyduğu daha önemlidir. Hangi yöntemin daha iyi olduğu konusunda bir ampirik çalışmalar yapılması gereklidir. Bu şekilde belirlenecek yöntemin, finansal tablo kullanıcılarına daha fazla bilgi sunduğu kanıtlanmış olur.

IASB tarafından tavsiye edilmesine ve birçok akademisyenin de Doğrudan Yöntemin kullanıcılar açısından daha çok bilgi verdiği yönünde görüşleri olmasına rağmen ülkemizde Doğrudan Yöntemi kullanan şirket sayısının neredeyse yok denecek kadar az olması (BİST’te işlem gören şirketlerin %1,8’i), finansal tablo kullanıcıları açısından araştırılması gereken bir konudur.

V. NAKİT AKIŞLARININ SAĞLANDIĞI FAALİYETLER MODELLER ve BİST ŞİRKETLERİNİN İNCELENMESİ

Bu model bir grup akademisyenin^[11]  yapmış olduğu çalışmaları 1993 yılında yayınlamış oldukları bir makale ile ortaya koymuşlardır.

Çalışmalarının sonucunda, nakit akış tablosunun işletme faaliyetlerinden, yatırım faaliyetlerinden ve finansman faaliyetlerinden nakit girişi (+), nakit çıkışı (-) yaratmalarına göre, işletmelerin ekonomik yapılarını 8 farklı modelde ortaya koymuşlardır.

Model 1 (+,+,+): İşletme her faaliyetinden nakit girişi sağlamaktadır. Çok fazla karşılaşılan bir model değildir. İşletmenin çok uygun borçlandığı, düşük maliyetli duran varlıklarını satarak yüksek nakit girişi elde ettiği yada gelecek yıllara ilişkin nakit çıkışlarına şimdiden kaynak yarattığı düşünülebilir.

Model 2 (+,-,-) : İşletme, esas faaliyetlerinden nakit girişi yaratabilmekte bu nakit girişi ile de yatırım faaliyetlerini ve finansman faaliyetlerini karşılamaktadır. Bu modeldeki işletmeler, başarılı işletmeler olarak tanımlanmıştır.

Model 3 (+,+,- ): İşletme, esas faaliyetlerinden ve yatırım faaliyetlerinden sağladığı nakit girişleri ile finansman faaliyetlerini karşılamaktadır. Bu durumda önceki yıllarda finansman kullanarak faaliyet yürüten, yatırımlarını elden çıkaran bir işletme karşımıza çıkmaktadır. Bu modeldeki işletmeler, gerileyen, yeniden yapılanan işletmeler olarak tanımlanmıştır.

Model 4 (+,-,+): İşletme, esas faaliyetlerinden ve finansman faaliyetlerinden sağladığı nakit girişlerini yatırım faaliyetlerine aktarmaktadır. Bu modeldeki işletmeler büyüyen işletmeler olarak tanımlanmıştır.

Model 5 (-,+,+): İşletme, esas faaliyetlerinden nakit girişi yaratamadığını ve bunu da yatırım faaliyetleri ve finansman faaliyetlerinden nakit akışları ile karşıladığını göstermektedir. Bu nakit akışlarının uzun süreli olması durumunda işletme küçülmeye devam edecek ve belirli bir süre sonra faaliyetlerine son verebilecektir. Bu modeldeki işletmeler küçülen işletmeler olarak tanımlanmıştır.

Model 6 (-,-,+): İşletm,e finansman faaliyetinden sağladığı nakit girişleri ile yatırım faaliyetlerini ve esas faaliyetlerine nakit sağlamaktadır. Bu tür nakit akışlarının uzun süreli olmaması, geçici olması beklenir. Bu Modeldeki işletmeler genç işletmeler olarak tanımlanmıştır.

Model 7 (-,+,-): İşletme, yatırım faaliyetlerini kullanarak (duran varlık satışları) esas faaliyetlerini ve finansman faaliyetlerini finanse etmektedir. İşletmeni aşırı miktarda likit ihtiyacı bulunmaktadır. Bu tür akışların uzun süreli olması işletmenin tasfiye edileceği sonucuna işaret etmektedir.

Model 8 (-,-,-): İşletme hiçbir faaliyetinden nakit elde edememektedir. Önceki dönelerde elde ettiği nakitleri kullanmaktadır. Bu model nadir rastlanan bir modeldir.

Faaliyet modellerini BİST’te işlem 359 firmanın 2019-2018 yılları verilerine uyguladığımızda aşağıdaki gibi bir sonuç çıkmaktadır. (Banka, Faktoring, Finansal Kiralama, Finansman şirketleri dahil edilmemiştir.)

Kaynak: www.bist.org.tr

Bu modellemeye göre BİST’te işlem gören şirketlerin %45 (2018:%40) başarılı bir nakit akışı sağlamaktadır. Şirketlerin yıllar itibariyle modellerindeki değişim şöyledir:

Not. Nadir görülen 10 durum ihmal edilmiştir.

VI. NAKİT AKIŞ TABLOSUNUN HAZIRLANIŞINA İLİŞKİN ÖRNEK UYGULAMA

Nakit akış tablosu, finansal durum tablosu ve kar veya zarar tablosu kullanılarak hazırlanmaktadır.

Nakit akış tablosu ve kar veya zarar tablosu döneme ilişkin bir performans tablosu iken (Örnek: 01.01.2019-31.12.2019) finansal durum tablosu bir sonuç tablosudur (Örnek: 31.12.2019).

Nakit akış tablosu aşağıdaki sıralama ve işlemler takip edilerek hazırlanır (Nakit akış tablosu olarak 2019 yılı esas alınacaktır);

• İşletmenin 31.12.2018 ve 31.12.2019 tarihli finansal durum tablosu kullanılarak söz konusu tablo brüt performans olarak gösterilir. İşletme varlıklarındaki dönem başı ve dönem sonu değerleri arasında olumlu farklar nakit girişlerini olumsuz farklar ise nakit çıkışlarını gösterir. İşletme yükümlülüklerindeki dönem sonu ve dönem başı değerleri arasındaki olumlu farklar nakit girişlerini, olumsuz farklar ise nakit çıkışlarını gösterir.

Örneğin:

• Kar veya zarar tablosunun işletme faaliyetlerine ilişkin bir performans göstergesi olmasından dolayı herhangi bir dönüştürme yapılmaz.
• Aynı türe dönüştürülen finansal tablo kalemleri faaliyetlere göre sınıflandırılır.
• İşletme faaliyetleri
• Yatırım faaliyetleri
• Finansman faaliyetleri
• Sonraki aşamada ise nakit girişi ve çıkışı yaratmayan tutarlar iptal edilir.

Yukarıda anlatılanları bir örnek yardımıyla açıklanması aşağıdaki gibi olacaktır.

Örnek şirketimize ilişkin dönem sonu finansal verileri aşağıdaki gibidir;

Yukarıdaki finansal verilere TMS’ye göre hazırlanmış finansal tablolara mizan olup, finansal verilere ilişkin aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir:

1. İştirakin TMS 29 İştiraklerde Yatırımlar Standardına göre muhasebeleştirilmesi sonucunda iştirakin değerinde 81.820 TL değer artış oluşmuştur
2. Dönem içinde 228.000 TL’lik temettü ödemesi olmuştur.
3. Alacakların kur değerlemesinde 65.250 TL kambiyo karı, borçların kur değerlemesinde ise 54.750 TL kambiyo zararı hesaplanmıştır.
4. Vadeli alacaklar için 20.903 TL, vadeli borçlar için 28.033 TL reeskont hesaplanmıştır.
5. Önceki dönemden şüpheli hale gelen ve karşılık ayrılmış olan ticari alacakların 12.000 TL’lik kısmı tahsil edilmiş, 9.874 TL’lik alacak için karşı tarafın aciz vesikası almasından dolayı bu alacaktan vazgeçildiği, 5.000 TL’lik alacağın şüpheli hale geldiği görülmüş ve bu tutara karşılık ayrılmıştır.
6. Şirket avukatının yaptığı bildirim doğrultusunda şirkette çalışmış ve 2019 yılında işten ayrılan bir çalışanın şirkete karşı 68.000 TL tutarında dava açtığı öğrenilmiştir. Şirket avukatı davanın büyük bir ihtimalle kaybedileceği belirtmiş ve bu tutar için karşılık ayrılmıştır.
7. Kullanılan krediler için yılsonunda 13.750 TL faiz tahakkuk ettirilmiştir.
8. Gelecek aylara ait giderlerdeki 45.250 TL’nin tamamı Ocak – Aralık 2020 dönemi sigorta giderlerinden oluşmaktadır. Sigorta poliçenin bedelinin tamamı ödenmiş olup genel üretim giderleri içerisinde muhasebeleştirilmiştir.
9. Gelecek aylara ait gelirlerdeki 95.000 TL kira gelirlerinden oluşmakta olup tamamı tahsil edilmiştir.
10. Personele borçlarda gözüken tutarın 18.650 TL’si üretimde çalışan personele, 10.475 TL’si idari personele olan Aralık ayı ücret borçlarından kaynaklanmaktadır.
11. Kıdem tazminatında dönem içinde meydana gelen değişimin aşağıdaki gibi olduğu görülmüştür.

Cari hizmet maliyetinin 15.688 TL’si genel üretim giderlerinde, 8.812 TL’si genel yönetim giderlerinde muhasebeleştirilmiştir.

12. Duran varlıklara ilişkin hareket tablosunun aşağıdaki gibi olduğu görülmüştür.

Amortisman giderlerinin 198.412 TL’si genel üretim giderlerinde, 62.878 TL’si genel yönetim giderlerinde muhasebeleştirilmiştir.

Dönem içinde 44.710 TL maliyet bedelli bir makine 15.500 TL’ye satılmıştır.

13. Ödenecek Vergi ve Fonlar ve ödenecek SGK kesintilerindeki tutarların tamamı personel ücret kesintilerinden kaynaklanmaktadır.
14. Kurumlar vergisi oranı %20 olarak esas alınmaktadır.

Doğrudan Model’e (Direkt Model) göre hazırlanacak 2019 yılı nakit akış tablosuna esas finansal veriler, tespitler doğrultusunda aşağıdaki gibi düzeltilir;

Esas faaliyetlere ilişkin hesaplar aşağıdaki gibidir;

Yatırım faaliyetlerine ilişkin hesaplar aşağıdaki gibidir;

 Finansman faaliyetlerine ilişkin hesaplar aşağıdaki gibidir;

Dolaylı Model’e (Endirekt Model) göre hazırlanacak 2019 yılı nakit akış tablosuna esas finansal veriler, tespitler doğrultusunda aşağıdaki gibi düzeltilir;

VII. SONUÇ

İşletmelerin hazırlamış oldukları finansal durum tablosu, kar veya zarar tablosu işletme hakkında bilgi verirken, bu tabloların tahakkuk esasına göre hazırlanmasından dolayı, işletmenin nakit akışları hakkında bilgi vermezler. İşletmeler faaliyetlerinden gelir elde edilebilirler. Ancak önemli olan konu faaliyetlerden elde edilen gelirlerin nakde dönüştürülmesidir.

Nakit akışları, işletmeler açısından faaliyetlerine devam edebilmek ve yön verebilmek, yükümlüklerini yerine getirebilmek, ortaklarına nakit getiri sağlamak gibi nedenlerle önemlilik arz etmektedir. Nakit akışları yatırımcılar, kredi verenler hatta tedarikçiler açısından (son yıllarda tedarikçilerin de kreditör gibi kullanılmaya başlanmasından dolayı) işletmeye kullandırdıkları nakitlerin geri dönüşünün güvenilir olması bakımından çok önemlidir.

İşletmelerin nakit akışı yaratamaması öncelikle esas faaliyet döngüsünü bozmakta ve tüm maliyetleri yükseltmektedir. Esas faaliyet döngüsü bozulan işletmeler bu durumda finansman faaliyetlerinden ve yatırım faaliyetlerinden nakit akışı sağlamaya yönelmektedirler. Bu durumda iki riskli durum ortaya çıkabilmektedir;

• Nakit akışlarının kredi, faktöring ve diğer borçlanma araçları ile sağlanması durumunda borçlanma maliyetlerinin yükselmesi
• Nakit akışlarını yatırım faaliyetleri (varlık satışı) ile sağlanması durumunda, pazarlıklı alımdan kaynaklanan, varlıkların gerçeğe uygun değerinden daha düşük fiyata satılması

Nakit akışı sağlamada başarısızlık, işletmeleri iflasa kadar götürebilmektedir. Gerçeğe uygun hazırlanmış, çok yönlü olarak analiz edilmiş nakit akış tabloları, işletmelerin ve diğer kullanıcıların en büyük yardımcısıdır.

Nakit akış tablosunun hangi yönteme göre düzenleneceğine ilişkin olarak ampirik çalışmalar yapılmalıdır. Bu çalışmalarda temel amaç finansal tablo kullanıcılarının hangi bilgiye ihtiyaç duyduğunun ortaya çıkarılmasıdır. Finansal tablo kullanıcısın ihtiyaç duyduğu bilgiye göre nakit akış modeli seçilmelidir.

KAYNAKÇA

Aydın Karapınar ve Figen Zaif, Uluslararası Finansal Raporlama Standartları İle Uyumlu Finansal Analiz. Ankara: Gazi Kitabevi, 2013, s.149

Benton E. Gup, William D. Samson, Michael T. Dugan, Myung-Ja Kim, Thawatchai Jittrapanun 1993,“An Analysis of Patterns from the Statement of Cash Flows”, Financial Practice and Education, Fall:73-79.

By Nathan H. Jeppson, Ph.D., CPA; John A. Ruddy, CPA, CFA; and David F. Salerno, Ph.D., CPA. The Statement of Cash Flows and the Direct Method of Presentation. Management Accounting Quarterly (2016) , 17(3), 1-9.

Donald E Kieso., Jerry J Weygandt. ve Terry D. Warfield. (2013). Intermediate Accounting (IFRS edition, 2nd edition,2013). Hoboken, NJ: Wiley., s.197

Jerry J Weygandt, Donald E Kieso, Paul D Kimmel, Financial Accounting (Ninth edition, 2014.). Hoboken, NJ: Wiley, s.650

Gopal V. Krishnan, James A. Larga. The Predictive Ability of Direct Method Cash Flow Information. Journal of Business Finance & Accounting (2000) , 27(1-2), 215-245. doi:10.1111/1468-5957.00311. Sayfa 242

Lawrence Gitman, Chad Zutter, Principles of Managerial Finance (2012). Boston: Pearson Prentice Hall,

Nalan AKDOGAN, Nejat TENKER, Finansal Tablolar ve Mali Analiz Teknikleri, 7.Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara, 2001, s.284.

Osman Bayri, Süleyman Bayrakçıoğlu, Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi,  Y.2019, C.24, S.3, s.385-416.

Serkan ÖZDEMİR, Mali Çözüm, Eylül-Ekim 2014, Sayfa74-75

Türkiye Muhasebe Standartları, Nakit Akış Tablosu (TMS 7)

www.kap.org.tr

[1] TMS 7 Nakit Akış Tablosu, Paragraf 17

[2] TMS 7 Nakit Akış Tablosu, Paragraf 19

[3] Osman Bayri, Süleyman Bayrakçıoğlu, Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi,  Y.2019, C.24, S.3, s.385-416.

[4] By Nathan H. Jeppson, Ph.D., CPA; John A. Ruddy, CPA, CFA; and David F. Salerno, Ph.D., CPA. The Statement of Cash Flows and the Direct Method of Presentation. Management Accounting Quarterly (2016) , 17(3), 1-9.

[5] Serkan ÖZDEMİR, Mali Çözüm, Eylül-Ekim 2014, Sayfa74-75

[6] Gopal V. Krishnan, James A. Larga. The Predictive Ability of Direct Method Cash Flow Information. Journal of Business Finance & Accounting (2000) , 27(1-2), 215-245. doi:10.1111/1468-5957.00311. Sayfa 242

[7] Steven F. Orpurt, Yoonseok Zang. Do Direct Cash Flow Disclosures Help Predict Future Operating Cash Flows and Earnings? The Accounting Review, 84(3), (2000) Sayfa 928

[8] Brent E. Johnson. The Ascent of the Cash Flow Statement. Journal of Accounting Education (1994) , 12(4), Sayfa 378.

[9] Jerry J. Weygandt (EditorHospitality Financial Accounting . (2009).. Hoboken, N.J: John Wiley & Sons, Inc.Sayfa 184

[10] Yavuz ÇİFTÇİ, Levent SARIOĞLU. Nakit Akış Tablosu İle İlgili Türkiye’deki Düzenlemeler ve Uluslararası Uygulamalarla Karşılaştırılması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler MYO Dergisi, (2007).  Sayfa 191

[11] Benton E. Gup, William D. Samson, Michael T. Dugan, Myung-Ja Kim, Thawatchai Jittrapanun 1993,“An Analysis of Patterns from the Statement of Cash Flows”, Financial Practice and Education, Fall:73-79