06.07.2020 tarihinde İngiltere’nin düzenleyici kurumu olan The Financial Reporting Council (FRC), denetim sektörünü yeniden şekillendirecek bir karar yayınlamıştır. Bu karara göre İngiltere’de big four olarak adlandırılan denetim şirketler denetim ve danışmanlık işlerini 30 Haziran 2024 tarihine kadar birbirinden ayıracaklardır.
FRC, büyük denetim şirketlerinden, kısa vadede denetim ve danışmanlık faaliyetlerini birbirinden ayırma çalışmalarına başlamalarını uzun vadede ise bu ayrımı gerçekleştirmelerini beklemektedir. Bu doğrultuda denetim şirketlerinin, 23 Ekim 2020 tarihine kadar FRC’ye bir uygulama planı sunması ve 30 Haziran 2024 tarihine kadar da uygulama planını tamamlaması gerekmektedir.
Denetim sektöründe meydana gelen bu değişim, 1 Nisan 2019 tarihinde “Denetim Sektörü Yeniden Şekilleniyor” başlıklı yazımızda kamuoyu ile paylaşılmıştı. FRC’nin bu kararına paralel olarak İngiltere Rekabet Kurumunun, İngiltere’de halka açık şirketlerin en az iki denetim firması tarafından denetlemesi ve bu firmalardan birinin ise 4 büyükler dışında olması yönünde çalışmaları bulunmaktadır. Buna benzer bir gelişme de Singapur’da yaşanmaktadır. Singapur Sermaye Piyasası Kurulu Başkanı Tan Boon Gin, belirli durumlarda ikinci denetim firmasının atanması yönünde çalıştıklarını ifade etmiştir.
Son yıllarda gelişmiş ülkelerde neredeyse her gün, bir muhasebe skandalı ve büyük denetim şirketlerinin başarısızlığı haberi gündeme gelmektedir. İnşaat devi Carillion PLC, kahve zinciri operatörü Patisserie Holdings PLC ve seyahat şirketi Thomas Cook Group PLC’de dahil olmak üzere bir takım büyük kurumsal şirketlerin denetimlerinde ortaya çıkan başarısız uygulamalar sonucunda ortaya çıkan endişeler FRC’yi bu düzenlemeleri yapmaya itmiştir. FRC’nin bu düzenlemeleri yapmasının temel nedeni, kamu yararına kalitesi yüksek denetimlerin gerçekleştirilmesini sağlamaktır.
2019 yılı verilerine 4 büyük olarak adlandırılan şirketlerin dünya genelinde, ilgili yılda denetim dışı elde ettikleri gelirler toplam gelirlerinin %49’una kadar ulaştığı görülmektedir. Bu oran İngiltere’de %80’lere kadar çıkmaktadır. 2019 yılı verilerine dünyada ve Türkiye’de gelirlerinin yüzdesel olarak dağılımının karşılaştırılması şöyledir;
Not: Türkiye uygulamasında şeffaflık raporları sadece Kayik kapsamında hizmet verilmesi durumunda yayınlanmaktadır. Şeffaflık raporlarında 4 büyük olarak adlandırılan şirketler yeminli mali müşavirlik (vergi), yönetim danışmanlığı, kurumsal finansman ve yönetim hizmetleri gibi hizmetleri ilişkili şirket olarak tanımladıkları şirketler vasıtasıyla yürütmektedirler. Şeffaflık raporlarında bunlara ilişkin bilgi bulunmaması nedeniyle ilgili gelirler tabloda yer almamaktadır.
