{"id":5123,"date":"2021-03-23T15:18:21","date_gmt":"2021-03-23T15:18:21","guid":{"rendered":"https:\/\/karardenetim.com\/?p=5123"},"modified":"2021-03-26T07:47:25","modified_gmt":"2021-03-26T07:47:25","slug":"onemi-anlasilmayan-onemlilik","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/karardenetim.com\/onemi-anlasilmayan-onemlilik\/","title":{"rendered":"\u00d6nemi Anla\u015f\u0131lmayan \u00d6nemlilik!"},"content":{"rendered":"
\u00dclkemizde ba\u011f\u0131ms\u0131z denetime tabi olan \u015firketlerin say\u0131s\u0131nda meydana gelen art\u0131\u015fa paralel olarak ba\u011f\u0131ms\u0131z denetim standartlar\u0131 daha da \u00f6nemli hale gelmektedir. Bu standartlardan bir tanesi de \u201cBDS 320 Ba\u011f\u0131ms\u0131z Denetimin Planlanmas\u0131 ve Y\u00fcr\u00fct\u00fclmesinde \u00d6nemlilik\u201d standard\u0131d\u0131r.<\/p>\n
\u00d6nemlilik standard\u0131, a\u015fa\u011f\u0131daki hususlara do\u011frudan ve y\u00fcksek bir oranda etki etmesinden dolay\u0131 di\u011fer standartlardan farkl\u0131la\u015ft\u0131rmaktad\u0131r. Bu hususlar\u0131 \u015fu \u015fekilde \u00f6zetleyebiliriz.<\/p>\n
Bu yaz\u0131da \u00f6nemlilik kavram\u0131 ve \u00f6nemlili\u011fi etkileyen de\u011fi\u015fkenler ele al\u0131nmaktad\u0131r.<\/p>\n
Anahtar Kelimeler: \u00d6nemlilik, \u00d6nemlilik De\u011fi\u015fkenleri<\/em><\/strong><\/p>\n Abstract<\/strong><\/p>\n In parallel with the increase in the number of companies subject to independent auditing in our country, independent auditing standards are becoming more and more important. One of these standards is the \u201cMateriality in Planning and Conducting ISA 320 Independent Audit\u201d standard.<\/p>\n The materiality standard differs from other standards in that it has a direct and high impact on the following issues. We can summarize these issues as follows.<\/p>\n In this article, the concept of materiality and variables that affect the materiality are discussed.<\/p>\n Keywords :<\/em><\/strong>\u00a0Materiality, Variables of Materiality<\/strong><\/em><\/p>\n \u00d6nemlilik Kavram\u0131 ve \u00d6nemlili\u011fi Etkileyen De\u011fi\u015fkenler<\/strong><\/p>\n Ba\u011f\u0131ms\u0131z denetimin amac\u0131 ba\u011f\u0131ms\u0131z denetim standard\u0131nda;\u00a0\u201cDenetimin amac\u0131, hedef kullan\u0131c\u0131lar\u0131n finansal tablolara duydu\u011fu g\u00fcven seviyesini art\u0131rmakt\u0131r<\/em><\/strong>. Bu amaca, finansal tablolar\u0131n t\u00fcm\u00a0\u00f6nemli<\/strong>\u00a0y\u00f6nleriyle ge\u00e7erli finansal raporlama \u00e7er\u00e7evesine uygun olarak haz\u0131rlan\u0131p haz\u0131rlanmad\u0131\u011f\u0131na ili\u015fkin denet\u00e7i taraf\u0131ndan verilen g\u00f6r\u00fc\u015fle ula\u015f\u0131l\u0131r<\/em>\u201d olarak tan\u0131mlanm\u0131\u015ft\u0131r (BDS 200, P.3).<\/p>\n Ayr\u0131ca denetim standartlar\u0131, denet\u00e7ini g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fcnde finansal tablolar\u0131n \u00f6nemli yanl\u0131\u015fl\u0131k i\u00e7erip i\u00e7ermedi\u011fi konusundan makul g\u00fcvence verilmesi zorunlulu\u011funu belirtmektedir (BDS 200, P.5).<\/p>\n Yukar\u0131da belirtilen standart maddelerinde de a\u00e7\u0131k\u00e7a anla\u015f\u0131laca\u011f\u0131 \u00fczere denetimin amac\u0131 ile \u00f6nemlilik aras\u0131nda\u00a0do\u011frudan ve y\u00fcksek<\/strong>\u00a0bir ili\u015fki vard\u0131r.<\/p>\n \u00d6nemlilik, kavram olarak denet\u00e7inin finansal tablolar\u0131n denetimi s\u00fcresince, finansal tablo kullan\u0131c\u0131lar\u0131n\u0131n karar alma e\u015fiklerini de dikkate alarak, yanl\u0131\u015fl\u0131k veya eksiklikleri tolere edebilme seviyesini ifade etmektedir.<\/p>\n \u00d6nemlilik bir denetimin kapsam\u0131n\u0131n planlanmas\u0131 ile ilgilidir ve makul g\u00fcvence i\u00e7in gerekli denetim prosed\u00fcrlerinin do\u011fas\u0131, derinli\u011fi ve zamanlamas\u0131n\u0131 etkiler.\u00a0[1]<\/a><\/p>\n Denetimin amac\u0131ndan hareket edildi\u011finde \u00f6nemlilik bir oran olarak kar\u015f\u0131m\u0131za \u00e7\u0131kmaktad\u0131r.\u00a0\u201c\u2026..Genel olarak, yanl\u0131\u015fl\u0131klar\u0131n (eksiklikleri de i\u00e7erir) tek ba\u015f\u0131na veya topluca finansal tablo kullan\u0131c\u0131lar\u0131n\u0131n bu tablolara dayanarak alacaklar\u0131 ekonomik kararlar\u0131 etkilemesi makul \u00f6l\u00e7\u00fcde bekleniyorsa, s\u00f6z konusu yanl\u0131\u015fl\u0131klar \u00f6nemli olarak de\u011ferlendirilir.<\/em>\u201d (BDS 200:6). Ancak bu oran hi\u00e7bir zaman sabit veya belirlenmi\u015f bir oran de\u011fildir.<\/p>\n \u00d6nemlilik kavram\u0131 de\u011fi\u015fken ve \u00f6znel bir yap\u0131ya sahiptir[2]<\/a>. Ba\u011f\u0131ms\u0131z denetimin amac\u0131nda da belirtildi\u011fi \u00fczere \u00f6nemlili\u011fin belirlenmesinde hedef kullan\u0131c\u0131lar\u0131n beklentileri \u00f6n plana \u00e7\u0131kmaktad\u0131r. \u00d6rne\u011fin, ba\u011f\u0131ms\u0131z denetime tabi olan i\u015fletmeleri halka a\u00e7\u0131k olan veya halka a\u00e7\u0131k olmayan i\u015fletme olarak tan\u0131mlarsak hedef kullan\u0131c\u0131lar farkl\u0131l\u0131k g\u00f6sterece\u011finden do\u011fald\u0131r ki \u00f6nemlilik oranlar\u0131 da farkl\u0131l\u0131k g\u00f6sterecektir. Ayr\u0131ca \u015firketler halka a\u00e7\u0131k dahi olsalar kendi i\u00e7lerinde farkl\u0131l\u0131k g\u00f6sterebilirler. \u00dclkemizde borsada i\u015flem g\u00f6re \u015firketler Pazar a\u00e7\u0131s\u0131ndan; Y\u0131ld\u0131z Pazar-Grup 1 (38 \u015eirket), Y\u0131ld\u0131z Pazar-Grup 2 (51 \u015eirket), Ana Pazar-Grup 1 (179 \u015eirket), Ana Pazar-Grup 2 (79 \u015eirket), Geli\u015fen \u0130\u015fletmeler Pazar\u0131 (16 \u015eirket), Yak\u0131n \u0130zleme Pazar\u0131 (29 \u015eirket), Piyasa \u00d6ncesi \u0130\u015flem Platformu (14 \u015eirket), Yap\u0131land\u0131r\u0131lm\u0131\u015f \u00dcr\u00fcnler ve Fon Pazar\u0131 (7 \u015eirket) gibi s\u0131n\u0131fland\u0131rmaya tabi tutulmaktad\u0131r (https:\/\/www.kap.org.tr\/tr\/Pazarlar<\/a>). Ayr\u0131ca endeks olarak ta B\u0130ST 30, B\u0130ST 50, B\u0130ST 100, B\u0130ST T\u00dcM gibi s\u0131n\u0131fland\u0131rmalara tabi tutulmaktad\u0131r (https:\/\/www.kap.org.tr\/tr\/Endeksler<\/a>). Dolay\u0131s\u0131yla hi\u00e7bir halka a\u00e7\u0131k \u015firketin yat\u0131r\u0131mc\u0131 beklentileri ayn\u0131 olmayacakt\u0131r.<\/p>\n Denetim standartlar\u0131 ve bug\u00fcne kadar yap\u0131lan \u00e7al\u0131\u015fmalar\u0131n incelenmesi sonucunda \u00f6nemlilik kavram\u0131n\u0131n etkilendi\u011fi de\u011fi\u015fkenleri a\u015fa\u011f\u0131daki gibi s\u0131ralayabiliriz;<\/p>\n Yukar\u0131da belirtilen de\u011fi\u015fkenlerden dolay\u0131 \u00f6nemlilik \u00f6znel bir yap\u0131ya sahiptir ve hi\u00e7bir \u015firket i\u00e7in sabit bir oran olarak ifade edilemez. Her bir \u015firket i\u00e7in yeniden de\u011ferlendirilerek belirlenir. \u00d6nemlili\u011fin \u00f6znel bir kavram oldu\u011fu standartlarda da a\u00e7\u0131klanmaktad\u0131r. Standartlarda \u00f6nemlilik iki temele dayand\u0131r\u0131lmaktad\u0131r (BDS 230, P.4). Bunlar; denet\u00e7inin mesleki muhakemesi ve finansal tablo kullan\u0131c\u0131lar\u0131n\u0131n finansal bilgiye olan ihtiyac\u0131d\u0131r.<\/p>\n Denetim standartlar\u0131 denet\u00e7iler i\u00e7in iki zorunluluk getirmi\u015ftir. Bunlarda ilki \u00f6nemlili\u011fi de\u011ferlendirmek veya belirlemek ikincisi ise bu \u00e7al\u0131\u015fmalar\u0131 belgelendirmek.[3]<\/a>\u00a0(BDS 230, P.10, P.14). Bunun d\u0131\u015f\u0131nda \u00f6nemlilikle ilgili bir zorlay\u0131c\u0131 h\u00fck\u00fcm vermemekte aksine denet\u00e7inin mesleki yarg\u0131s\u0131n\u0131 \u00f6ne \u00e7\u0131kartmaktad\u0131r.<\/p>\n \u00d6nemlilik ve risk birbirinden ayr\u0131lamaz iki konudur. Donald K. McConnell Jr., Charles H. Schweiger\u2019e g\u00f6re denet\u00e7i \u00f6nemlilik ve riski a\u015fa\u011f\u0131daki ama\u00e7lar i\u00e7in g\u00f6z \u00f6n\u00fcnde bulundurmal\u0131d\u0131r;[4]<\/a><\/p>\n \u00d6nemlili\u011fin belirlenmesinde oranlar (finansal veriler) \u00f6ne \u00e7\u0131kmakla birlikte d\u00fcnyada b\u00fcy\u00fck etkileri olan muhasebe skandallar\u0131 sonras\u0131nda nicel (tutar ya da oran ifade etmeyen) hususlarda \u00f6nemlilik a\u00e7\u0131s\u0131ndan dikkate al\u0131n\u0131r hale gelmi\u015ftir.<\/p>\n SEC (Securities and Exchange Commission) ba\u015fkan\u0131 Arthur Levit 1998 y\u0131l\u0131nda, \u201cNumbers Game\u201d ad\u0131n\u0131 verdi\u011fi konu\u015fmas\u0131n\u0131n \u00f6nemlilikle ilgili b\u00f6l\u00fcm\u00fcnde yapt\u0131\u011f\u0131 a\u00e7\u0131klamada \u015firketlerin \u00f6nemlilik s\u0131n\u0131rlar\u0131 alt\u0131nda kalan hileli kay\u0131t yapt\u0131klar\u0131n\u0131 ve bunlar\u0131 \u00f6nemsiz g\u00f6stermeye \u00e7al\u0131\u015ft\u0131klar\u0131n\u0131 ifade etmi\u015ftir[5]<\/a>. Bu a\u00e7\u0131klamalardan sonra SEC, \u00f6nemlilik d\u00fczeyi ve de\u011ferlendirmesi ile ilgili olarak 1998 y\u0131l\u0131nda Staff Accounting Bulletin (SAB) 99 \u201c\u00d6nemlilik\u201d b\u00fcltenini \u00e7\u0131kartarak kendi g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fcn\u00fc ortaya koymu\u015ftur. Bu b\u00fcltene g\u00f6re SEC denet\u00e7i \u00f6nemlilik de\u011ferlendirmesini yaparken nicel ve nitel unsurlar\u0131n ayn\u0131 de\u011ferde ilgi g\u00f6sterilmesi gerekti\u011fini ifade etmi\u015ftir[6]<\/a><\/p>\n Bu konuda Hollanda Tilburg \u00fcniversitesinden Eddy Vaassen, 1994 y\u0131l\u0131nda yapm\u0131\u015f oldu\u011fu bir \u00e7al\u0131\u015fmada, Hollanda\u2019da faaliyet g\u00f6steren 4 b\u00fcy\u00fck firman\u0131n 25 denet\u00e7isine farkl\u0131 testler uygulayarak \u00f6nemlilik d\u00fczeyi ve risk de\u011ferlendirmesi konusunda mesleki yarg\u0131n\u0131n \u00f6nemini \u00f6l\u00e7\u00fcmlemeye \u00e7al\u0131\u015fm\u0131\u015ft\u0131r.[7]<\/a>\u00a0Bu \u00e7al\u0131\u015fmalar\u0131 yaparken de \u00f6nemlilik d\u00fczeyinin belirlenmesinde mesleki yarg\u0131n\u0131n \u00fczerinde durmu\u015f olup ki\u015filik de\u011ferlendirmelerinin teknik y\u00f6nlerine ve davran\u0131\u015fsal \u00f6l\u00e7\u00fcmlere yer vermi\u015ftir. Bu \u00e7al\u0131\u015fma denet\u00e7ilerin, finansal tablo okuyucular\u0131n\u0131n hangi kararlar\u0131 almak i\u00e7in bu finansal tablolar\u0131 inceledi\u011fini dikkate alarak \u00f6nemlilik belirlemesi gerekti\u011fi ve bunun bir zorunluluk oldu\u011funu ortaya koymaktad\u0131r. Bu nedenle de \u00f6nemlilik d\u00fczeyinin belirlenmesinde sadece niteliksel de\u011fil niceliksel hususlar\u0131nda da dikkate alma zorunlulu\u011fu ortaya konulmu\u015ftur. Fakat bug\u00fcne kadar \u00f6nemlilik hususunda b\u00fcy\u00fck denetim firmalar\u0131n\u0131n rehber niteli\u011findeki yay\u0131nlar\u0131 daha \u00f6ne \u00e7\u0131km\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n Massachusetts Amherst \u00fcniversitesinden G. Bradley Bennett ile Richard C. Hatfield 2017 y\u0131l\u0131nda 123 ba\u011f\u0131ms\u0131z denet\u00e7i \u00fczerinde zaman s\u0131n\u0131rlamas\u0131n\u0131n \u00f6nemlilik d\u00fczeyi \u00fczerindeki etkisini ara\u015ft\u0131rm\u0131\u015flard\u0131r[8]<\/a>. Bu ara\u015ft\u0131rmaya g\u00f6re zaman bask\u0131s\u0131 olmayan denetimlerde i\u00e7 kontrol zay\u0131fl\u0131\u011f\u0131 \u00f6nemli olarak de\u011ferlendirilerek denetim \u00e7al\u0131\u015fma alan\u0131 geni\u015f tutulmu\u015f, zaman bask\u0131s\u0131 oldu\u011fu denetimlerde ise ayn\u0131 hususlar\u0131n daha az \u00f6nemli oldu\u011fu de\u011ferlendirilerek denetim \u00e7al\u0131\u015fma alan\u0131n\u0131n daralt\u0131ld\u0131\u011f\u0131 ortaya konulmu\u015ftur.<\/p>\n \u00d6nemlilik konusundan en yenilik\u00e7i ve farkl\u0131 bak\u0131\u015f a\u00e7\u0131s\u0131 \u0130ngiltere (Financial Reporting Council) ve Hollanda (Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants) d\u00fczenleyici kurulu\u015flar\u0131 taraf\u0131ndan istenmektedir. Buna g\u00f6re denet\u00e7iden, borsada i\u015flem g\u00f6ren \u015firketlerin denetim raporlar\u0131ndaki \u00f6nemlilik e\u015fiklerini a\u00e7\u0131klamalar\u0131n\u0131 istemektedir.<\/p>\n Uluslararas\u0131 Denetim ve G\u00fcvence Standartlar\u0131 Kurulu (AASB-International Auditing and Assurance Standards Board), denetim raporunda \u00f6nemlilik e\u015fi\u011finin a\u00e7\u0131klanmas\u0131na ili\u015fkin herhangi bir zorunluluk getirmemekle birlikte s\u00f6z konusu e\u015fiklerin denet\u00e7i raporlar\u0131nda a\u00e7\u0131klanmas\u0131na ili\u015fikin herhangi bir k\u0131s\u0131tlama ya da yasaklama getirmemektedir. Bu duruma \u00f6rnek olarak Tieto Corporation Company ve Ferratum Oyj Group raporlar\u0131 \u00f6rnek olarak g\u00f6sterilebilir[9]<\/a>.<\/p>\n <\/p>\n\n
\n
\n