Son günlerinde döviz kurlarında yaşanan aşırı dalgalanmalar bağımsız denetime tabi şirketleri ve bağımsız denetçileri çok yakından ilgilendirmektedir. Bu ilgi bağımsız denetime tabi şirketlerde uygulanacak dövizli hesapların kur değerlemesine ilişkin olarak Kamu Gözetim Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından 15 Mart 201 2021 tarihinde “Yabancı Para Cinsinden Parasal Kalemlerin Türkiye Muhasebe Standartlarına Göre Sonraki Ölçümü” başlıklı duyuruya dayanmaktadır.

İşletmeler önceki uygulamalarında, değerleme günü olarak 30 Aralık gününü ve değerleme kuru olarak ta döviz alış kurunu esas alarak finansal tablolarını yayınlamaktaydılar. Bu duyuruya göre işletmeler, önceki uygulamalardan farklı olarak aşağıdaki hususları dikkate alacaklardır:

1. Değerleme günü olarak 30 Aralık değil 31 Aralık günü esas alınacaktır.
2. Değerleme kuru olarak varlıklar için döviz alış, yükümlülükler için döviz satış kuru esas alınacaktır.

12 Nisan 2021 tarihli yazımda söz konusu uygulamayı değerlendirmiştim. Türkiye Muhasebe Standartlarını (TMS) uygulayan işletmeler açısından bu uygulama bir takım sorunları da getirmiştir. Nedir bu sorunlar?

1. Önceki dönem finansal tablolarında değerleme gününü 30 Aralık olarak kullanan işletmeler açısından bu bir politika değişikliğidir ve “TMS 8 Muhasebe Politikaları, Muhasebe Tahminlerinde Değişiklikler ve Hatalar” Standardına göre geriye dönük olarak düzeltilmelidir.
2. Önceki dönem finansal tablolarında değerleme kuru olarak döviz alış kuru kullanan işletmeler açısından bu bir politika değişikliğidir ve “TMS 8 Muhasebe Politikaları, Muhasebe Tahminlerinde Değişiklikler ve Hatalar” Standardına göre geriye dönük olarak düzeltilmelidir.
3. 1 ve 2 nolu maddelerde belirtilen hususların “TMS 12 Gelir Vergileri” Standardına göre ertelenen vergi etkisi.

TMS uygulayan işleteler açısından bu politika değişikliğinden dolayı önceki dönem finansal tablolarının yeniden düzenlenmesi gerekmektedir. Aksi halde standarttan sapma olacaktır ki bu husus denetçinin finansal tablolara ilişkin görüşünü bile etkilemektedir.

Yıl sonu yaklaşmasına rağmen konunun uygulanmasına ilişkin olarak düzenleyici kurum olan KGK tarafından bu hususa ilişilin bir açıklama yapılmamıştır. Bu konuda KGK tarafından verilmiş bir görüş varsa da, bu görüşlerin yayınlanmıyor olmasından dolayı diğer işletmelerin ve bağımsız denetçilerin KGK tarafından yayınlanan duyuru dışında bir bilgisi bulunmamaktadır.

İşletmelerin ve bağımsız denetçilerin acilen aşağıdaki konularda net bilgiye ihtiyacı vardır.

• Değerleme günü ve kurundaki değişiklik politika değişikliği midir?
• Yükümlülüklerin döviz satış kuru ile değerlenmesinden dolayı fiktif bir zarar ortaya çıkmaktadır. Bu durumda gerçeğe uygun sunumdan uzaklaşılmamakta mıdır?

Ülkemizde dövizde yaşanan dalgalanmalar sonucunda “kur korumalı TL vadeli mevduat” sistemine geçilmiştir. Buna göre Kur farkı hesaplamaları için Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) her gün saat 11:00’de döviz alış kuru yayınlayacaktır. Bu hususta dikkate alınarak kişisel görüşüm KGK tarafından yayınlanacak bir duyuru ile kur değerlemelerinde döviz alış yada döviz satış kuru kullanmak yerine tek kur uygulamasına geçilmesinin daha doğru olacağı yönündedir. Diğer bir husus olan politika değişikliğinde ise TMS uygulamalarından sapma olmaması için önemlilik tutarının altında kalan durumlarda (dipnotlarda açıklanmak kaydıyla) önceki yıl finansal tabloların yeniden düzenlenmemesi aksi durumlarda önceki yıl finansal tabloların yeninden düzenlenmesi daha doğru olacaktır.

Hazine ve Maliye Bakanlığı’da kur değerlemesinde aynı esası benimsemesi halinde de kur değerlemelerinin TMS 12 uyarınca ortaya çıkan ertelenen vergi etkisi de ortadan kaldırılmış olur.