Özkaynak karlığı (ROE) ve varlık karlığı (ROA) işletmeler için temel performans göstergeleridir. 2009 yılında uygulamaya giren IAS 1 Finansal Tabloların Sunuluşu Standardı ile birlikte, toplam kapsamlı karın raporlanması zorunlu hale gelmiştir. Standardın getirdiği yeni kar kavramı, performans ölçülerine de yeni bir bakışı zorunlu kılmıştır. ROE ve ROA’nın hesaplanmasında, kapsamlı karın da dikkate alınması iki yeni performans ölçüsünü gündeme getirmiştir. ROE2 ve ROA2 olarak adlandırabileceğimiz bu ölçülerin, şirket performansını gösterip göstermediği araştırmalara konu olmaya başlamıştır. Yurtdışında yapılan bilimsel çalışmalar, ROE 2 ve ROA2’nin, şirket performansını dönem karına göre daha iyi açıkladığı yönündedir. Ülkemizde, diğer kapsamlı gelirin şirket performansı üzerinde etkisi gösterebilmek için 220 şirketin son üç yıla ilişkin verileri analiz edildiğinde aşağıdaki sonuçlar ortaya çıkmaktadır. Tablo 1’de görüldüğü gibi, diğer kapsamlı kar, ROA 1’i (varlık karlılığını) yaklaşık % 1,3 arttırmaktadır. Bu da dönem karının yaklaşık % 35’i oranında bir tutarı ifade etmektedir. Diğer kapsamlı karın en küçük olduğu sektör teknoloji sektörü olarak görülmektedir.
Tablo 1: Karlılık Oranları
Ortalama | Hizmet | Sinai | Teknoloji | |
ROA1 | 3,70% | 0,03% | 4,50% | 6,50% |
OCI | 1,30% | 1,20% | 1,50% | 1,70% |
ROA2 | 5% | 1,23% | 6% | 8,20% |
Valid N (listwise) | ||||
Aktüeryal kazançlar, şirketlerde, diğer kapsamlı gelirin temel unsuru niteliğindedir. Bu durum, şirketlerin tahminlerinde yıllar itibariyle büyük oranda yanıldığına işaret etmektedir.Tablo 2’ye bakıldığında, diğer kapsamlı gelirin üç ana unsurdan oluştuğu görülmektedir. Bunlar, aktüeryal kazanç veya kayıplar (% 45,5), Yabancı para çevrim farkları (% 14,4) ve maddi duran varlık değerleme farklarıdır (% 13,4). Aktüeryal kazanç veya kayıp sektörler arasında büyük farklılık göstermemektedir Ancak, maddi duran varlık değerleme farklar, sektörlerin özelliklerine göre büyük oranda farklılaşmaktadır. Teknoloji sektöründe değerleme artışları % 3,6 iken, Sinai sektöründe oran % 17,5’ya çıkmaktadır.
Tablo 2: Diğer Kapsamlı Gelir Unsurları
Ortalama | Hizmet | Sinai | Teknoloji | |
MDV Değerleme | 13,40% | 10% | 17,50% | 3,60% |
Aktüeryal Farklar | 45,50% | 48,60% | 48,60% | 46% |
Yabancı Para Farkları | 14,40% | 17% | 12% | 39% |
Diğer | 26,70% | 24,40% | 21,90% | 11,40% |